Thuốc và thực phẩm chức năng có thể tương tác với nhau không?

HỎI: Khi tôi nhiều tuổi hơn, các bác sĩ đã kê cho tôi nhiều loại thuốc hơn, chẳng hạn như thuốc điều trị huyết áp và giảm cholesterol máu. Ngoài ra, tôi cũng đã chọn uống một số thực phẩm chức năng (supplement) được cho là để cải thiện trí nhớ, giảm cholesterol máu, và ngăn ngừa ung thư. Tôi có nên lo lắng về việc các thực phẩm chức năng này tương tác với nhau hoặc với thuốc của tôi không?

TRẢ LỜI: Các bệnh lý kinh niên thường gia tăng theo tuổi tác. Ngoài ra, một số người có thể bị thiếu hụt một số loại vitamin khi họ già đi. May mắn thay, có một loạt các loại thuốc kê đơn và không kê đơn, cũng như các chế phẩm bổ sung dinh dưỡng và vitamin có thể giúp chúng ta giảm bớt các triệu chứng, làm chậm sự tiến triển của nhiều tình trạng sức khỏe kinh niên liên quan đến tuổi tác, và giúp mọi người duy trì một sức khỏe tốt.

Mặc dù vậy, trong những năm qua, các kệ hàng đã đầy ắp hàng trăm loại thực phẩm chức năng từ thảo dược và các chất tăng cường dinh dưỡng khác, với nhiều tuyên bố khác nhau về việc hỗ trợ sức khỏe và chức năng về cả mặt thể chất và tinh thần.

Nhiều người sử dụng từ “polypharmacy – sử dụng quá nhiều thuốc” để mô tả việc dùng nhiều loại thuốc: thuốc được kê đơn và không kê đơn, cũng như thực phẩm chức năng và thảo dược. 

Mặc dù có nhiều định nghĩa, nhưng định nghĩa rộng nhất của polypharmacy là việc sử dụng đồng thời nhiều loại thuốc hoặc thực phẩm chức năng để điều trị một hoặc nhiều tình trạng bệnh trên một bệnh nhân.

Thách thức đặt ra là các tình trạng sức khỏe thường gia tăng theo tuổi tác. Và kèm theo đó, ngày càng có nhiều bác sĩ điều trị cho họ [những người cao tuổi]. Trừ phi bệnh nhân bảo đảm mọi bác sĩ đều có danh sách thuốc và thực phẩm chức năng được cập nhật, các bác sĩ có thể không biết chính xác những gì bệnh nhân dùng hoặc những rủi ro liên quan đến các loại thuốc và thực phẩm chức năng đó. Khi mọi người ngày càng dùng nhiều thuốc và thực phẩm chức năng, thì khả năng xảy ra tương tác sẽ tăng lên.

Ví dụ, hãy xem xét một bệnh nhân được kê thuốc statin để giảm cholesterol máu. Tuy nhiên, sau khi thấy một quảng cáo men gạo đỏ là tốt cho việc kiểm soát cholesterol, cô ấy đã bắt đầu dùng nó. Men gạo đỏ tự nhiên có chứa lovastatin là một loại statin tự nhiên. Bệnh nhân này không biết điều đó và đã dùng gấp đôi liều điều trị khi uống cả atorvastatin mà bác sĩ của cô đã kê đơn. Cô bắt đầu bị chuột rút ở chân, đau nhức cơ, và men gan tăng cao do tương tác giữa men gạo đỏ với thuốc này.

Điều quan trọng là phải nói chuyện với dược sĩ và bác sĩ về những gì bạn dùng để tránh dùng quá liều cũng như không đủ liều thuốc. 

Hãy nhìn trường hợp những bệnh nhân ăn chay hoặc thuần chay mới được chẩn đoán tiểu đường loại 2. Những người này thường uống bổ sung vitamin B12 vì họ không ăn thịt. Tuy nhiên, liệu pháp điều trị tiêu chuẩn cho bệnh nhân tiểu đường loại 2 là thuốc metformin có thể làm cạn kiệt B12 ở một số bệnh nhân. Vì vậy, khi bắt đầu sử dụng metformin, những người này cần bổ sung B12 nhiều hơn trước. Nếu họ đã dùng hoặc bắt đầu dùng thuốc chống trào ngược, chống loét như omeprazole để làm giảm sản xuất acid [HCl] ở dạ dày, thì vấn đề sẽ trở nên phức tạp hơn: tình trạng thiếu hụt B12 có thể trầm trọng hơn vì B12 được hấp thụ phụ thuộc vào acid trong dạ dày.

Có những ví dụ khác về tương tác thực phẩm bổ sung hoặc thuốc được kê đơn. Ví dụ, bổ sung calcium cùng với vitamin D cho bệnh loãng xương, và vitamin tổng hợp có chứa vitamin D, có thể làm tăng calcium trong nước tiểu đủ để làm tăng nguy cơ hình thành sỏi thận. Dùng thuốc giảm đau có chất gây mê cho cơn đau cấp tính hoặc kinh niên khi đã dùng thuốc chống lo âu như alprazolam có thể dẫn đến mất ý thức. Thậm chí còn tồi tệ hơn nếu người uống rượu có cả alprazolam và ma túy trong người họ.

Các thực phẩm chức năng từ thảo dược có thể gây rủi ro ở người bệnh sử dụng quá nhiều thuốc vì chúng cũng có thể ảnh hưởng đến sự chuyển hóa của thuốc hoặc các thực phẩm khác. Resveratrol có trong vỏ nho thường được dùng như một thực phẩm bổ sung chất chống oxy hóa. Một số bằng chứng cho thấy resveratrol có thể làm chậm quá trình chuyển hóa của một số loại thuốc thông thường và gây ra tác dụng phụ. Bạch quả (Gingko biloba) được sử dụng để hỗ trợ trí nhớ, có thể có tác dụng chống tiểu cầu, làm tăng nguy cơ chảy máu nghiêm trọng ở những bệnh nhân đã dùng thuốc chống đông máu như warfarin hoặc apixaban.

Khi dùng nhiều loại thuốc được kê đơn hoặc không kê đơn và các thực phẩm bổ sung, hãy kiểm tra lại ít nhất hàng năm. Tìm một hiệu thuốc chuyên dược hoặc dược sĩ đa khoa là tốt nhất, vì dược sĩ có thể xác định các tương tác thuốc có thể xảy ra hoặc tác dụng phụ của thuốc do các thành phần khác nhau, và có thể trao đổi với bác sĩ của bạn để tránh các vấn đề trong tương lai. Ngoài ra, hãy nói chuyện với dược sĩ khi bạn được kê một loại thuốc mới để xem lại các loại thuốc và thực phẩm chức năng hiện tại, nhằm xác định bất kỳ mối lo ngại nào có thể xảy ra.

Michael Schuh, Tiến sĩ dược học, Khoa Dược, Bệnh viện Mayo, Jacksonville, Florida 

© 2021 Mayo Clinic News Network. Truy cập newsnetwork.mayoclinic.org. Được phân phối bởi Tribune Content Agency, LLC.